کلید نشت یاب جریان چیست؟
اساس کار کلید نشت یاب جریان (Residual Current Device) RCD بر پایه اختلاف جریان بین سیم‌های رفت و برگشت یک مدار الکتریکی است. جریانی که از منبع به سمت مصرف‌کننده‌های مدار حرکت می‌کند برابر است با جریانی که از سمت مدار به سمت منبع برمی‌گردد. در این مسیر عواملی باعث می‌شود که برابری این دو جریان بهم بخورد، عواملی چون اتصال به بدنه یا اتصال به زمین باعث این اختلاف جریان می‌شود.
به جریانی که مسیر دیگری را برای عبور یافته است و سبب اختلاف جریان رفت و برگشت در مدار شده است را جریان نشتی یا Residual Current می‌گویند. طبق شکل زیر در صورت کار عادی دستگاه، اختلاف جریانی بین سیم‌های رفت و برگشت وجود ندارد. اما در صورتی که دستگاه اختلاف جریانی پیدا کند، اختلاف جریانی بین سیم‌های رفت و برگشت به وجود می‌آید که میدان مغناطیسی در هسته ایجاد می‌کند این میدان در سیم پیچ اولیه‌های ولتاژی القا می‌نماید که باعث تحریک بوبین رله شده و کلید، مدار را قطع می‌کند.
این کلید نشت یاب جریان به اندازه‌ای حساس است که می‌تواند جریان‌های نشتی کوچک را که باعث عملکرد فیوز نمی‌شود را تشخیص دهد و مدار را قطع کند. این جریان‌های کوچک می‌تواند برای شروع یک آتش سوزی یا برق گرفتگی کافی باشد. برای امتحان کلیدهای RCD از شستی آزمایش TEST روی کلید استفاده می‌شود.
کلید محافظ جان در دو نوع AC و DC موجود است. کلید محافظ جان AC برای مدار‌های برق متناوب (AC) و کلید محافظ جان DC برای مدار‌های برق مستقیم (DC) استفاده می‌شود. کلید محافظ جان باید بر اساس جریان نامی مدار انتخاب شود. جریان نامی جریانی است که کلید محافظ جان می‌تواند به طور ایمن تحمل کند.
آشنایی با ساختار کلیدهای محافظ جان
در کاربرد‌های منازل، ادارات، کارگاه و نظایر آنها به عنوان وسیله حفاظتی در برابر برق گرفتگی به صورت تماس غیر مستقیم (تماس با بدنه فلزی دستگاه‌ها که برقدار شده) حساسیت عملکرد این کلید‌ها نباید از 30 میلی آمپر بیشتر باشد. اغلب به اشتباه به این کلید در بازار، کلید محافظ جان گفته می‌شود.
زمان عملکرد این کلید‌ها برای کاربرد فوق باید کمتر از 2 ثانیه باشد ولی برای کاربرد‌های دیگر در انواع زمان عملکرد 20 میلی ثانیه، 40 میلی ثانیه، 200 و 500 میلی ثانیه ساخته می‌شود.
کاربرد‌های کلید RCD و RCBO
برای پیشگیری از برق گرفتگی در صورت تماس مستقیم با هادی الکتریکی یا غیرمستقیم با بدنه‌‌های دستگاه‌های الکتریکی از این قطعه استفاده می‌شود. که از آتش سوزی ناشی از جریان نشتی و اتصال کوتاه ناشی از آن جلوگیری به عمل می‌آورد. چنانچه که عملکرد با نقص مواجه شود، از تجهیزات و آسیب رسیدن به عایق‌های رسانا حفاظت می‌نماید. کلید جریان نشتی در ساختمان‌ها و اماکن مسکونی با وسایل الکترونیکی خانگی (تلویزیون، رایانه شخصی، منابع نوری قابل تنظیم، ماشین لباسشویی مدرن و غیره) بسیار کاربردی هستند.
